Kanımızda bulunan alyuvar adlı hücrelerin en önemli görevi oksijen taşımaktır. Kanımızda yeterince sağlıklı, yani normal alyuvar yoksa bunun sonucunda anemi diğer adıyla kansızlık oluşur.
Bu durumda kan vücuda yeterli oksijen taşıyamaz, bu da bitkinliğe neden olur. Alyuvarın içinde bulunan hemoglobin adlı madde oksijeni taşıyan kısımdır, kana kırmızı rengini veren maddedir ve yapısında demir bulunur. Besinlerle yeterli demir alınmazsa vücut hemoglobin üretemez, dolayısıyla alyuvarlar da yeterli oksijen taşıyamaz. Bu şekilde ortaya çıkan anemiye demir eksikliği anemisi denir.
Demir hangi besinlerde bulunur?
Kırmızı ve beyaz et, karaciğer, ton balığı, pisi balığı(halibut), mercimek, soya fasulyesi, kuru fasulye, ıspanak, bezelye, pekmez, üzüm, tam tahıllı ekmek.
Demir eksikliği anemisinin belirtileri:
- Bitkinlik
- Ciltte solukluk
- Kalbin hızlı veya düzensiz atması
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Baş dönmesi
- Bilişsel problemler
- El ve ayaklarda soğukluk
- Baş ağrısı
Dünyada her 3 kişiden birinde demir eksikliği anemisi bulunmaktadır. Demir eksikliğinin nedenleri besinlerle yetersiz demir alınması, besinlerle alınan demirin emilememesi veya aşırı kan kaybıdır.
Demir ihtiyacının arttığı durumlar
- Doğurgan yaştaki kadınlar
- Hamileler
- Prematüre veya düşük doğum kilolu bebekler
- Çocuklar
- Ergenlik çağındaki kızlar
Demir ihtiyacı yüksek olduğu için bu gruplarda demir eksikliği riski de yüksektir.
Demir eksikliği anemisi önlenebilir mi?
Eğer besinlerle yeterince demir alınamıyorsa, doktorunuz dışarıdan demir takviyesi yapmayı uygun görebilir. Dünya Sağlık Örgütü vitamin-mineral eksikliklerinin genellikle birlikte görülmesi nedeniyle korunmada birden fazla vitamin-mineralin verilmesini önermektedir. Demir, çinko, folik asit, A ve C vitaminleri en sık eksikliği görülen vitamin ve minerallerdir.
Diğer anemiler
- Vitamin eksikliği anemileri: Folik asit ve B12 vitamini eksikliğinde de anemi olur.
- Kronik hastalık anemisi: Kanser, romatoid artrit, Crohn hastalığı gibi bazı uzun süreli hastalıklarda anemi gelişir. Böbrek yetmezliği de bir anemi nedenidir.
- Aplastik anemi: Çok nadir görülen bir anemi türüdür. Kemik iliğinde hiçbir kan hücresi üretilemez, ciddi bir hastalıktır.
- Kemik iliği hastalıklarına bağlı anemiler: Lösemi ve miyelodisplazi gibi bazı hastalıklarda, multipl miyelomda ve lenfomada kemik iliği yeterli kan hücresi üretemez.
- Hemolitik anemiler: Alyuvarların hızla parçalandığı anemilerdir. O kadar hızlı parçalanırlar ki kemik iliği yerine yenisini üretmeye yetişemez. Bağışıklık sisteminin yanlış çalıştığı hastalıklar, bazı ilaçlar neden olabilir.
- Orak hücreli anemi: Kalıtsal bir hastalıktır, hemoglobinde bozukluk vardır ve alyuvarlar normalde ortası çukur disk şeklindeyken bu hastalıkta orak (yarımay) şeklini alır.
- Talasemi: Yine hemoglobin bozukluğuna bağlı kalıtsal bir hastalıktır.